اسماء متشابهاسماء متشابه، در منطق به اسم‌هایی اطلاق می‌شود که معانی مختلف داشته باشند، و به سبب وجود مناسبت یا مشابهت بین معانی، آن لفظ را به معنی اخیر به کار گرفته باشند. ۱ - توضیح اصطلاحاسماء متشابه، اسم‌هایی هستند که معانی مختلف داشته باشند، بدین طریق که اسمی را نخست به ازای معنایی وضع کرده و سپس بسبب وجود مناسبت یا مشابهت آن معنی با معنی دیگر آن را به معنی اخیر هم اطلاق کرده باشند، مانند الفاظی که ابتدا به ازای معانی حقیقی وضع شده و سپس در معانی مجازی نیز بکار رفته است. «و اسماء متشابه دو قسم بود: اول آنکه استعمال لفظ در معنی اصلی ممهّد بود و در معنی شبیه بسبب ملاحظه با آن معنی بود و به اعتبار مناسبتی که علت تشابه بود و چون چنین بود، اطلاق آن لفظ را بر معنی اصل، حقیقت خوانند و بر معنی شبیه مجاز، چنانکه اطلاق نور بر نور آفتاب و بر نور باصره و بر نور بصیرت». «و الفاظ متفقه از دو نوع خالی نبود: یا به وضع اول به ازاء بعضی از آن معانی نهاده باشند و بسبب مناسبتی یا مشابهتی بر دیگر معانی اطلاق کنند، مانند اطلاق لفظ مردم بر حیوان ناطق و بر مردم مصوّر، یا نه چنین بود، بلکه همه در وضع متساوی باشند بی اوّلیّتی، مانند اطلاق چشم بر چشمه آب و چشمه ترازو و چشمه آفتاب. و قسم اول را اسماء متشابهه خوانند، و قسم دوم را اسماء مشترکه». ۲ - پانویس
۳ - منبعخوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۱۵. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | مباحث الفاظ
|